Dankzij de ontgrindingen aan de huidige oever en in oude beddingen van de Maas, zijn de afgelopen jaren meer dan duizend archeologische vondsten gedaan die een bijzonder beeld bieden van het belang van die rivier vanaf de Romeinse tijd.
De vondsten leveren een, soms zelfs nog ongeschreven, verhaal op over de Zuid-Limburgse Maas als oorlogsfront, als scheepsroute, als handelsverbinding en als viswater. Een van de meest fascinerende hoofdstukken van dat verhaal is de vondst van opvallend veel wapentuig uit de periode dat de Vikingen in deze regio actief waren.
Bijlen, zwaarden, pijlen, speren, helmen, kanonskogels in alle maten, scheepsattributen, visgerei uit de vroege middeleeuwen en agrarisch werktuig, vormen slechts een greep uit de grote hoeveelheid vondsten.
Archeoloog Jan Roymans van Archeologisch Adviesbureau Raap deed het onderzoek: “Er is tot nu toe nauwelijks aandacht van archeologen geweest voor oude rivierbeddingen. Het onderzoek richtte zich voornamelijk op de hoge oevers van de Maas waar vele nederzettingen en grafvelden zijn opgegraven. Een Romeinse villa, een Merovingisch grafveld en het vermaarde paardengraf van Borgharen zijn maar enkele van de vele hoogtepunten van dat bodemonderzoek.”
Door het werk van Consortium Grensmaas aan de oevers van de Maas, heeft de rivier zelf nu ook archeologische aandacht gekregen. “Dat is op deze schaal nooit eerder gebeurd”, aldus Roymans.
Het Consortium voert het project Grensmaas, rivierbeveiliging en natuurontwikkeling gefinancierd door de opbrengst van grindwinning, voor eigen rekening en risico uit. Dat betekent dat het Consortium ook verantwoordelijk is voor archeologische vondsten. Daartoe wordt samengewerkt met de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en archeologen die voor begeleiding zorgen bij de afgravingen van de Maasoevers en de grindwinning.
Op basis van omvangrijk bodemonderzoek heeft de RCE de geschiedenis van de Maasvallei al op een rijtje gezet in de onlangs verschenen wetenschappelijke rapportage Het Maasdal tussen Eijsden en Mook. Archeoloog Roymans heeft zich de afgelopen jaren gefocust op vondsten die tijdens het werk aan de Maas letterlijk boven water zijn gekomen door oplettendheid van medewerkers van het Consortium, of dankzij een magneetconstructie die in de grindinstallaties alle metalen voorwerpen scheidt.