Project Grensmaas bewijst z’n waarde

Het was de eerste echte serieuze test van het project Grensmaas na de dagenlang aanhoudende regenval midden juli. En de test slaagde glansrijk. Terwijl er zich in de regio Heerlen en Valkenburg ramptaferelen afspeelden, bleven problemen op de oevers van de Maas tussen Maastricht en Roosteren uit.

Consortium Grensmaas heeft de rivier van 2008 tot 2017 een oppervlakte van 350 hectare extra ruimte gegeven. Voldoende om 3150 kuub te kunnen pareren. De ongekende hoeveelheden regenwater had een afvoerpiek van 3650 kuub. Zonder die rivierverruiming waren plaatsen als Itteren, Borgharen, Grevenbicht, Geulle, Illikhoven en Visserweert weer nat gegaan.

Weggevaagd

Consortium Grensmaas kreeg uit bestuurderskringen veel complimenten voor de uitvoering. Dijkgraaf Patrick van der Broeck van Waterschap Limburg en burgemeester Hans Verheijen van Sittard-Geleen wezen op de grote waarde van het project Grensmaas.

Maar ook de inwoners lieten zich niet onbetuigd. Vele tientallen spontane reacties met dankwoorden kwamen bij het Consortium binnen. Vanuit Schipperskerk, Itteren, Borgharen, Maasband en Visserweert. Inwoner John Mofers van Visserweert benadrukte dat de schade niet te overzien was geweest, zonder de nevengeul die het Consortium langs het dorp heeft aangelegd. Mofers: “Dan waren we volledig weggevaagd. We zijn het Consortium dank verschuldigd.”

Kantje boord

Toch was het op sommige plekken kantje boord. De stad Maastricht blijkt uiterst kwetsbaar en kroop door het oog van de naald. Volgens burgemeester Annemarie Penn-te Strake restte er nog maar twee centimeter ruimte en dan was de watermassa de stad in gestroomd.

Net als in 1993 en 1995 concluderen lokale, provinciale en landelijke bestuurders dat er nu snel maatregelen moeten worden genomen, om de resterende zwakke plekken in de hoogwaterbescherming aan te pakken.

Naweeën

Het extreme hoogwater zorgt inmiddels voor naweeën.

Zo is een gasleiding in de Maas bij Meers door erosie bloot komen te liggen. Tussen Maasband en Urmond is er extra onderhoud nodig aan een naftaleiding. Er is overigens geen reden voor ongerustheid. Rijkswaterstaat, Consortium Grensmaas en leidingbeheerder Air Liquide gaan snel aan de slag om de leidingen weer op orde te krijgen.

Ook wordt de komende dagen schade aan bestortingen geïnventariseerd.

Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zijn inmiddels bezig met een inventarisatie van de situatie in de natuurgebieden langs de rivier. Daar is een grote schoonmaakactie noodzakelijk, die door de beide natuurbeheerders wordt gecoördineerd. Consortium Grensmaas ondersteunt die actie door materieel ter beschikking te stellen.

Rusalka als een vis in het water (I)

Het waren de eerste twee weekenden van juli vijf onvergetelijke avonden en een mooie middag aan de oever van de werkhaven van Consortium Grensmaas in Trierveld.

De uitvoeringen van de Grensmaasopera Rusalka de kleine zeemeermin zijn uitgemond in een succes. Bijna 3000 bezoekers tot uit Deventer en Amsterdam toe. Honderden positieve reacties en complimenten hoe Opera Compact en Consortium Grensmaas erin geslaagd zijn het muziektheaterspektakel dicht bij de mensen te brengen. “Een geweldig avontuur”, zo luidt ook de conclusie van Venlonaar Sef Thissen die in de opera met veel passie de rol van Waterman vervulde.

Rusalka als een vis in het water (II)

Wat het publiek niet wist, was dat de organisatie onder hoogspanning stond. Pas enkele dagen voor de première ging de gemeente Sittard ermee akkoord dat er geen negatieve coronatesten of vaccinbewijzen nodig waren om de uitvoeringen door te laten gaan, onder de nadrukkelijke voorwaarde dat er anderhalve meter afstand in acht zou worden genomen. De weervoorspellingen zorgden ook voor de nodige stress. Zo moesten de voorstellingen van 3 en 4 juli een week worden verplaatst vanwege wolkbreuken. Het risico voor het orkest, de schoonzwemmers maar ook het publiek waren te groot.

Rusalka als een vis in het water (III)

Uiteindelijk kwam alles op z’n pootjes terecht en konden de twee afgelaste voorstellingen een week later op herhaling gaan. Met dank aan de tientallen vrijwilligers van het wielercomité Buchten, de crew van Opera Compact en de medewerkers van Consortium Grensmaas die zes voorstellingen present waren om de veiligheid en de techniek te waarborgen.

Wat restte was de melancholie. Van Lien Haegman, die de rol van de heks vertolkte: “Ik kan geen afscheid nemen van Trierveld.” Of Rusalka de zeemeermin zelf, Kristina Bitenc, die schitterde met haar stem, haar mimiek en haar emoties. “Het was een fantastische ervaring die ik niet had willen missen”, aldus Kristina.

Oudste scheepsvondst in Limburg

“Een heel bijzondere vondst”. Zo typeert scheepsarcheologe Alice Overmeer de houten scheepsresten die eerder dit jaar werden blootgelegd tijdens de grindwinning in de zogenaamde Banaan bij Koeweide in Grevenbicht.

Volgens Overmeer gaat het om een rivieraak uit de periode van de 11e tot de 13e eeuw. De juiste datering moet nog worden vastgesteld. Het is waarschijnlijk een van de oudste scheepsvondsten in Limburg. Eerder zijn in Deventer en Vleuten resten van zo’n type boot aangetroffen. Het is de eerste keer sinds de start van het project Grensmaas in 2008, dat er delen van een vaartuig zijn blootgelegd. De boot in Koeweide had een lengte van zo’n 15 tot 18 meter. De houten bootresten lagen op zo’n vijftien meter diepte.

In totaal zijn zo’n 35 houten resten van de bodem, het boord en de zijkant van de boot veiliggesteld. In de nabijheid van de boot is ook een hellebaardbijl uit de 11e of 12e eeuw gevonden, die mogelijk deel heeft uitgemaakt van de inventaris.

Bij de bootresten lag ook een partij mergelblokken. Zeer waarschijnlijk is dat de lading geweest van de boot, die ongeveer duizend jaar geleden vergaan is. De mergelblokken zijn afkomstig van de St. Pietersberg. Ook onderdelen van visnetten zijn nabij de boot teruggevonden.

Startsein inrichten natuur Grevenbicht

Wethouder Pieter Meekels van Sittard-Geleen en directeur Kees van der Veeken van Consortium Grensmaas hebben gezamenlijk het startsein gegeven voor de inrichting van het natuurgebied in Elba/Grevenbicht.

Beiden namen plaats op een graafmachine om daarmee symbolisch het begin te markeren van de aanleg van het nieuwe wandelpad aan de rand van de Grensmaasnatuur tussen Obbicht en Elba. Een nieuwe entree plus afmeerplek voor het voetveer, een uitkijksteiger, een leerplek voor de schooljeugd, een vogelobservatiehut en enkele wandelpaden in het natuurgebied vormen de overige ingrediënten van de inrichting van het Grensmaasgebied Elba/Grevenbicht.

Voortgang

De grindproductie heeft weinig last ondervonden van het hoogwater. Materieel is wel naar veilige plekken verplaats. Het hoogwater heeft geen schade opgeleverd op de werklocaties in Maasband en Trierveld. Conform afspraken is ook bij Consortium Grensmaas een crisisteam gevormd dat de ontwikkeling van de waterafvoer nauwlettend in de gaten heeft gehouden om meteen maatregelen te kunnen nemen als dat nodig mocht zijn.