Hart en ziel (I)

Je hebt van die mensen die met hart en ziel zijn verbonden aan de Grensmaas. Nick Naus uit Grevenbicht is daar een voorbeeld van. Nick, afkomstig uit de regio Venlo, belandde samen met zijn echtgenote Wil in Grevenbicht omdat ze per sé ergens dicht bij de rivier wilden wonen.

Nick stond mede aan de wieg van Tiny Objects. Een jaar geleden was dat niet meer dan een spontaan idee om met landschapselementen van lokale architecten de Grensmaasnatuur in Grevenbicht en omgeving een eigen dimensie te geven. Inmiddels is dat idee uitgegroeid tot een breed gedragen project dat is voorgedragen voor Europese subsidie, kan rekenen op financiële steun van de gemeente Sittard-Geleen en ook omarmd wordt door Consortium Grensmaas.

Hart en ziel (II)

Nick zwerft veelvuldig langs de Grensmaas met zijn camera om foto’s en filmpjes te maken van al het moois dat de rivier te bieden heeft. Het resultaat zijn dromerige vergezichten, abstracte, bijna kunstzinnige beelden van de rivierverruiming in Koeweide en een prachtig filmpje over oeverzwaluwen in Grevenbicht dat hier te bekijken is.

Nick verhaalt trouwens ook over de Grensmaas in een blog waarin hij vertelt over toevallige ontmoetingen langs de Grensmaas en zijn fascinatie voor de natuur. En als Naus niet wandelt langs de rivier is de kans groot dat hij op de Grensmaas rond peddelt in zijn kano. “Het is jammer dat het nog een tijd duurt voordat de nieuwe natuur in Grevenbicht gestalte krijgt. Maar ook de kale plekken die resteren na de ingrepen van het Consortium leveren fascinerende beelden op.”

Erosiegat Meers gedicht

In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Consortium Grensmaas in ongeveer een week tijd de bres in het zomerbed van de Maas ter hoogte van Meers gedicht. Over een lengte van zo’n 40 meter is er met stortsteen een nieuwe dam aangelegd en daarmee het oorspronkelijke tracé van de rivier weer hersteld.

Door de sterke stroming van de Maas dreigde de rivier opnieuw haar eigen bedding te vormen. Twee jaar geleden moest er ook al worden ingegrepen omdat de erosie toen meerdere gaten in de grindbanken veroorzaakte.

Voor het dichten van de bres moesten vrachtauto’s met stortsteen door het natuurgebied in Meers rijden. In overleg met Natuurmonumenten werd daarvoor met speciale voorzorgsmaatregelen een route uitgezet om flora en fauna zoveel mogelijk te ontzien.

Franse sferen

De locatie Meers was twee decennia geleden de proeftuin van het project Grensmaas. Inmiddels is het natuurgebied uitgegroeid tot een parel met plekjes die eerder aan weidse Franse rivierlandschappen dan aan de nuchtere Nederlandse waterstromen doen denken. Meers is daarmee de voorbode van het moois dat de Grensmaasnatuur op locaties als Borgharen, Itteren, Geulle, Visserweert, Bosscherveld en Grevenbicht in petto heeft.

Voor de struiners onder de natuurliefhebbers heeft Natuurmonumenten samen met de inwoners een zogenaamd klauwenpad in Meers uitgezet. Een avontuurlijke wandelroute die niet langs, maar midden door de natuur gaat. Met grote grindblokken als markering van de route en allerlei historische weetjes als extra info. Het klauwenpad wordt de komende weken afgerond.

Grind weer in beweging

Afgelopen februari bereikte de Maas haar hoogste afvoer sinds 2011. Behalve veel water transporteert de Maas dan ook zand en grind. Nu het waterpeil weer is gezakt, zijn daar de sporen van terug te zien.

De Grensmaas is de enige grindrivier van Nederland. De bodem en de oevers van de Maasvallei bestaan uit een dik grindpakket en als de stroomsnelheid van de Maas toeneemt, bij hogere afvoer, dan gaat het grind aan de rol. Het stuitert en schuif over de bodem en kan honderden meters meegevoerd worden, tot het waterpeil weer zakt en de korrels tot stilstand komen.

Zo gebeurt het al duizenden jaren, maar ongeveer 150 jaar geleden is de rivier steeds meer aan banden gelegd en dat zorgde ervoor dat het grindtransport sterk verminderde. Het Grensmaasproject geeft de Maas nu weer de ruimte en het is de bedoeling dat dan ook het grind weer door de bedding kan bewegen.

“Het goede nieuws is dat dat inderdaad gebeurt. In de bedding ontstaan nieuwe grindbanken van fijn grind. Dat zorgt voor meer variatie onder water waar dan vissen en kleinere waterorganismen van profiteren”, zo zegt Alphons van Winden van het Bureau Stroming, dat mede aan de wieg stond van de natuurvisie voor het project Grensmaas.

De grootste grindbanken ontstaan in de binnenbochten van de rivier. Tijdens het hoge water van de afgelopen winter is een fraai exemplaar ontstaan bij Grevenbicht. Dit is een bijzondere plek want ruim 200 jaar geleden ontstond exact hier ook een eiland, Elba genaamd.

Deltacongres niet naar Maastricht

Het Deltacongres, dat in november in Maastricht zou worden gehouden, gaat niet door. De onzekerheden over de richtlijnen rond het Coronavirus zijn volgens de organisatoren te groot. In plaats daarvan wordt er een online congres georganiseerd voor iedereen die in Nederland betrokken is bij waterveiligheid en klimaatverandering. Het is overigens de bedoeling dat het Deltacongres in 2021 wel in Maastricht wordt gehouden.

Droom

John Mofers uit Illikhoven had al jaren een droom. De Grensmaas biedt een fantastisch vaargebied voor tochtjes met een vlot waarvoor de geringe diepgang van de rivier geen belemmeringen oplevert. In zijn droom zag John al de contouren van een hele vloot vlotten waarvoor geheid grote belangstelling is onder recreanten. Voor dagtochtjes, maar ook voor een weekend op het water.

De Illikhovenaar ging niet over een nacht ijs. Hij zocht contacten met Rijkswaterstaat, voerde overleg met RivierPark Maasvallei en ging vervolgens zelf aan de slag met de bouw van een Grensmaasvlot. Inmiddels heeft hij twee prototypes klaar. De afgelopen dagen was het tijd voor een proefvaart met een van de ontwerpen. “Je moet het zelf ervaren. Het is een geweldige beleving,” zo concludeert John.

Mofers wil met zijn vlotten een extra dimensie geven aan de recreatie op de Grensmaas, die met de gerealiseerde rivierverruiming ook de mogelijkheid biedt om bijvoorbeeld op grindvlaktes te verpozen. Met zijn eerste vlot is de verwezenlijking van zijn droom een stuk dichterbij.

Voortgang

In Maasband zijn de contouren van de tweede hoogwaterbrug van het project Grensmaas inmiddels zichtbaar.

Voor de inwoners organiseert het Consortium 11 juni een rondleiding op de bouwplaats van de brug met inachtneming van de coronavoorschriften. Het grondverzet in Nattenhoven, nodig voor de realisatie van de hoge grindmilieus, vordert snel. De grindwinning concentreert zich in Trierveld en Koeweide.
Voor een filmpje over het werk in Koeweide (de Banaan) klik op deze link.

Het natuurgebied in Itteren moet nog afgerond worden met de aanleg van een brug over de Geul, zodat de natuur overal bereikbaar is voor wandelaars. Zoals het er nu naar uitziet, wordt die brug omstreeks september 2020 geplaatst.