Maas geeft geheimen prijs (I)

Dankzij de ontgrindingen aan de huidige oever en in oude beddingen van de Maas, zijn de afgelopen jaren meer dan duizend archeologische vondsten gedaan die een bijzonder beeld bieden van het belang van die rivier vanaf de Romeinse tijd.

De vondsten leveren een, soms zelfs nog ongeschreven, verhaal op over de Zuid-Limburgse Maas als oorlogsfront, als scheepsroute, als handelsverbinding en als viswater. Een van de meest fascinerende hoofdstukken van dat verhaal is de vondst van opvallend veel wapentuig uit de periode dat de Vikingen in deze regio actief waren.

Bijlen, zwaarden, pijlen, speren, helmen, kanonskogels in alle maten, scheepsattributen, visgerei uit de vroege middeleeuwen en agrarisch werktuig, vormen slechts een greep uit de grote hoeveelheid vondsten.

Archeoloog Jan Roymans van Archeologisch Adviesbureau Raap deed het onderzoek:  "Er is tot nu toe nauwelijks aandacht van archeologen geweest voor oude rivierbeddingen. Het onderzoek richtte zich voornamelijk op de hoge oevers van de Maas waar vele nederzettingen en grafvelden zijn opgegraven. Een Romeinse villa, een Merovingisch grafveld en het vermaarde paardengraf van Borgharen zijn maar enkele van de vele hoogtepunten van dat bodemonderzoek."

Speerpunten uit de vroege middeleeuwen ten tijde van de Vikingen

Maas geeft geheimen prijs (II)

Door het werk van Consortium Grensmaas aan de oevers van de Maas, heeft de rivier zelf nu ook archeologische aandacht gekregen. "Dat is op deze schaal nooit eerder gebeurd", aldus Roymans.

Het Consortium voert het project Grensmaas, rivierbeveiliging en natuurontwikkeling gefinancierd door de opbrengst van grindwinning, voor eigen rekening en risico uit. Dat betekent dat het Consortium ook verantwoordelijk is voor archeologische vondsten. Daartoe wordt samengewerkt met de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en archeologen die voor begeleiding zorgen bij de afgravingen van de Maasoevers en de grindwinning.

Op basis van omvangrijk bodemonderzoek heeft de RCE de geschiedenis van de Maasvallei al op een rijtje gezet in de onlangs verschenen wetenschappelijke rapportage Het Maasdal tussen Eijsden en Mook. Archeoloog Roymans heeft zich de afgelopen jaren gefocust op vondsten die tijdens het werk aan de Maas letterlijk boven water zijn gekomen door oplettendheid van medewerkers van het Consortium, of dankzij een magneetconstructie die in de grindinstallaties alle metalen voorwerpen scheidt.

Klik hier voor een filmpje over de archeologie als onderdeel van het project Grensmaas

Enthousiasme over fietspaden

De nieuwe fietspaden op de dijken langs de Grensmaas zijn een regelrechte voltreffer. Legioenen fietsers maken inmiddels gebruik van de paden om te kunnen genieten van de Maaspanorama's en het werk dat nog in uitvoering is in bijvoorbeeld Nattenhoven en Visserweert.

Ook dijkgraaf Patrick van der Broeck van Waterschap Limburg, onlangs op werkbezoek bij Consortium Grensmaas, wilde de dijkfietspaden langs de Grensmaas wel eens zelf beleven. Zijn conclusie na een fietstochtje op de dijk in Visserweert? "Het is hier hartstikke mooi geworden."

Dijkgraaf Patrick van der Broeck op de fiets

Overig werk aan de Maas

Het project Grensmaas mag dan wel het grootste rivierproject in uitvoering zijn in Nederland, er wordt op meerdere plekken aan Mooder Maas vertimmerd en geschaafd.

Een delegatie van Consortium Grensmaas was de afgelopen weken op bezoek bij het project Ooijen-Wanssum en het Maaspark Well. Beide projecten zijn knappe staaltjes van gebiedsontwikkeling met hoogwaterbescherming door onder meer de reactivering van een oude Maasarm en de aanleg van een nevengeul, in combinatie met nieuwe bedrijvigheid, recreatie, woningbouw en infrastructuur.

Tijdens de werkbezoeken liet het management van beide projecten overigens weten veel bewondering te hebben voor de wijze waarop Consortium Grensmaas de afgelopen tien jaar het vertrouwen van bewoners en overheid heeft gewonnen. "Het project Grensmaas is ons voorbeeld hoe je omgevingsmanagement en communicatie op touw zet", zo kreeg de delegatie van het Consortium te horen.

Aanleg van nevengeul in de Maas bij Well door Teunesen zand en grint

Bijna in de hemel…(I)

"En toen wandelden we de Maasvallei in en kwamen we in Illikhoven. Ik had er nog nooit van gehoord. Maar het was er prachtig. De dorpsstraat lag wat te dromen in de zon, de huizen waren er oud en de tuinen lommerrijk. Er was een café met de carnavalsprinsen aan de muur en zelf gebakken karamelcake bij de koffie. Even verderop stroomde de Maas en was de grens met België. Over de dijk, vanuit Visserweert, kwamen wandelaars zonder haast aan gekuierd. Het was niet de hemel, maar het kwam wel in de buurt."

Deze lyrische ontboezeming over de Grensmaas bij Illikhoven / Visserweert doet Britta Schmidt van Wandelnet Nederland. Zij liep onlangs de Drielandenwandelroute, opgezet door de gemeente Echt-Susteren.

Het panorama van de Maas bij Illikhoven

Bijna in de hemel… (II)

Een paar hoogtepunten van die route? Een heuse oorlogskazemat, het verhaal over het Duitse Selfkant dat na de tweede wereldoorlog enige tijd aan Nederland toebehoorde, natuurgebieden het Hout en het Körbusch, het fantastische uitzicht op de Grensmaas bij Illikhoven en Visserweert, de beeldentuin en de basiliek van Susteren.

De wandelroute is gelardeerd met horecavoorzieningen en veel infoborden. Echt-Susteren zet stilaan de toon met het zogenaamde knopenlopensysteem. Op elke knooppuntpaal staat een uitsnede van de routekaart en er is een gratis te downloaden wandelapp. Verdwalen kan dus niet meer.

Inmiddels vindt er overleg plaats om de aanpak van Echt-Susteren navolging te geven in het hele grensoverschrijdende RivierPark Maasvallei. Inderdaad, zodat wandelen langs de Grensmaas, met alle info over routes en spannende struinpaden, overal een bijna hemelse beleving wordt.

Voortgang

De inwoners van Nattenhoven zijn tevreden over de uitvoering van het project Grensmaas ter hoogte van hun dorp.

Er zijn geen noemenswaardige klachten en er is bewondering voor de snelheid waarmee de rivierverruiming en de grindwinning gestalte krijgen. Op het eind van dit jaar zijn de graafmachines al gevorderd tot voorbij de bebouwing van het dorp in noordelijke richting. Halverwege 2019 is Nattenhoven klaar. Inmiddels is het eerste overleg met de inwoners, gemeenten en Natuurmonumenten gevoerd over de inrichting van het toekomstig natuurgebied.

De grindwinning in Bosscherveld en Trierveld ligt op schema. In Visserweert en Illikhoven wordt de uitvoering na de vakantie afgerond.

Luchtfoto van de locatie Nattenhoven

Grindwinning in Trierveld