Opnieuw heeft de Maas bijzondere geheimen prijsgegeven. Tijdens graafwerkzaamheden bij Koeweide, in Sittard-Geleen, zijn twee gave mortierbommen uit de 17e eeuw gevonden. Volgens archeoloog Jan Roymans gaat het om een bijzondere vondst. Het opdiepen van complete bommen uit die periode is een zeldzaamheid. Wel worden vaker fragmenten van dat oorlogstuig opgediept.
De mortier was vooral geschikt om op korte afstand vijandelijke troepen te bestoken. Het wapen werd met name bij belegeringen van een vesting of een stad ingezet. Mortieren werden van het einde van de 16e tot de 18e eeuw gebruikt. De bommen werden afgeschoten met zogenaamde mortieren: kanonnen met een zeer korte loop op een kleine affuit.
Een mortierbom is in feite een grote holle ijzeren bal met een vulgat en twee ijzeren ringen. Tussen de oren bevindt zich het vulgat dat gevuld werd met buskruit.
De twee exemplaren die in Koeweide zijn gevonden, hebben een diameter van circa 30 cm en wegen elk ruim 50 kilo. In de bom was geen buskruit meer aanwezig.
Waarschijnlijk zijn de mortierbommen afkomstig van de wapenindustrie in Luik. De wapenproductie in het prinsbisdom Luik was lange tijd vooral bekend om haar kanonnen, kanon- en mortierballen en buskruit. Luik groeide in de 16e eeuw, door de politieke neutraliteit van de stad en het bewapenen van allerlei strijdende partijen, uit tot één van de belangrijkste wapenarsenalen van Europa. Daarnaast speelde ook de aanwezigheid van belangrijke grondstoffen, zoals kolen, hout, water en ijzer, een rol bij de ontwikkeling van de Luikse wapenproductie.
Mortieren werden voornamelijk ingezet bij de belegeringen van steden. Volgens Roymans is de vondst in Koeweide ‘merkwaardig’. In Koeweide hebben geen vestingwerken, of belangrijke gebouwen gestaan. Mogelijk zijn de mortieren verloren gegaan tijdens het transport per schip.
